Ordular! İlk Hedefiniz Adalar Denizi…
Atatürk, Büyük Taarruz için “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrini verirken sadece Akdeniz’i değil, Adalar Denizi’ni de kastediyordu. Peki neden?
Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa olduğu hâlde Afyon Kocatepe'deki muharebe idare merkezinden 26 Ağustos 1922 sabahı verdiği bir emirle taarruz harekâtını başlatmıştır. İlerleyen günlerde de muharebeler devam etmiş ve 30 Ağustos günü başarıyla sonuçlanan meydan muharebesi bizzat başkomutan tarafından idare edildiği için tarihe Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak geçmiştir.
1 Eylül 1922’de, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal burada tarihî emrini verir: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” Bu emir Türk ordusunun yıldırım hızıyla ilerlemesine, Yaklaşık 350-400 km olan Afyon İzmir hattını 9 gün gibi çok kısa bir sürede aşmasına neden olur.
***
Buraya kadar bizim bildiğimiz ve tarihi kayıtlara geçen belgeler böyle. Günümüz haritalarına baktığımızda Akdeniz nere, İzmir nere sorusunu sormadan edemiyoruz. Aslında, Gazi 1 Eylül’de İzmir’i hedef göstermiş, Türk Ordusu da gereğini yapmıştı.
Peki neden, ilk hedef İzmir veya Adalar Denizi denmemişti? Çünkü o zamanlar İzmir Adalar Denizi’nin en önemli liman kentiydi.
Bu konuda bilgisine başvurduğum Karşıyakalı büyüğüm Emekli Koramiral Ekmel Totrakan ilginç bir açıklama yaptı:
“Atatürk, yanılmıyorsam 1930’lara kadar adı "Adalar Denizi" olan Ege Denizi’ni de, Akdeniz'in bir parçası olduğu için ve de hedefi daha da büyük göstermek için bunu böyle söylemiştir.”
Neden Adalar Denizi?
Araştırmacı-Gazeteci Yılmaz Öztuna, hedef İzmir olduğu halde Atatürk’ün neden Akdeniz’i işaret ettiğini şöyle anlatıyor: “…O tarihte Ege Denizi yoktu ki, M. Kemal Paşa böyle desin! Ege Denizi’nin Osmanlı coğrafyasındaki adı öz Türkçe Adalet Denizi idi...” Daha sonraları bir takım entelektüeller: “…Egeliler denen kavmin Türk asıllı olduğunu…“ iddia ettiler. Üstelik “…Adalar Denizi’ni Ege Denizi yaptılar. Halbuki Ege (Αιγαίο Πέλαγος: "Egeo Pélagos") Yunanca bir kelimedir. Osmanlı ve Cumhuriyet’in 1930’lara kadar olan bütün haritalarında ve coğrafya kitaplarında Adalar Denizi görülür.”
Bu arada Ekmel Totrakan; Atatürk’ün 1 Kasım 1937 tarihinde : “Arkadaşlar! En güzel coğrafî vaziyette ve üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye; endüstrisi, ticareti ve sporu ile, en ileri denizci millet yetiştirmek kabiliyetindedir. Bu kabiliyetten istifadeyi bilmeliyiz; denizciliği, Türkün büyük millî ülküsü olarak düşünmeli ve onu az zamanda başarmalıyız. Bunun ilk azimet (hareket) noktası, sefain-i harbiye (harp gemileri) tedarikinden evvel onları muvaffakıyetle sevk ve idareye muktedir kumandanlara, zabitlere, mütehassıslara malikiyettir......” diye ifade etti görüşlerini.
Sonrasında ülkemizi yönetenler Atamızın istediği hedefe bizi ulaştıramamışlardır. Sevr sonrası işgal dönemi haritasını da hatırlayacak olursak, 9 Eylül İzmir'in kurtuluşu olduğu kadar ülkemizin, günümüzde sıcak denizler olarak nitelendirilen Akdeniz’e açıldığı gündür. Bence 9 Eylüllere biraz da bu gözle bakmak gerekir. Yoksa fener alayları ile resmigeçitlerle sadece o güne mahsus etkinliklerle geçiştirilecek bir olay değildir söylemine de hak vermemek elde değil.
***
Sonuçta belirlenen hedef hangi deniz olursa olsun, ulu önderimiz Atatürk’ün tahmin ettiği tarihten 6 gün önce şanlı ordumuz İzmir’e girmiş ve Türk Bayrağı kentte dalgalanmaya başlamıştır.
Cumhuriyet tarihinde çok önemli bir yeri olan İzmir, farklı özelliklerinden ötürü Türkiye’ye önderlik yapmaya devam edecektir. Yeter ki İzmirliler bu gücün bilincine varıp, kenetlenebilsin.
YORUMLAR